Asystent rodziny

W ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.) zagwarantowane są różne form pomocy rodzinie znajdującej się w kryzysie takie jak poradnictwo specjalistyczne, praca socjalna, pomoc finansowa i inne a asystent rodziny może być także jednym z elementów spójnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną.

Działania podejmowane w ramach systemu powinny zapewnić rodzinie taką pomoc, aby miała ona zapewnione bezpieczeństwo socjalne i prawidłowo wypełniała swoje funkcje wobec dzieci. Rodzina bowiem, jest podstawowym środowiskiem jakie powinno gwarantować dzieciom bezpieczeństwo emocjonalne, dawać im poczucie więzi i doświadczenia niezbędne dla ich prawidłowego rozwoju. Zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny, powodujące groźne dysfunkcje, takie jak uzależnienia, przemoc, zaniedbanie, bezradność, mogą prowadzić do konieczności objęcia dzieci opieką zastępczą.

Jednym z narzędzi pracy z rodziną będzie wprowadzenie do niej asystenta rodziny. Miałby on pełnić odmienną funkcję od pracownika socjalnego. Czas, który poświęci rodzinie, będzie dostosowany do jej naturalnego rytmu i potrzeb. Zadaniem asystenta rodziny jest całościowe wspieranie rodziny wychowującej dzieci, zagrożonej wykluczeniem społecznym, poprzez zmianę stosunku osób w rodzinie do własnej sprawności, podniesienie samooceny, wzbudzenie wiary we własne siły, a także poprzez pomoc w wykonywaniu najprostszych czynności. Bardzo ważnym jest indywidualne podejście do rodziny i jej problemów, co będzie służyło rozwojowi kompetencji wszystkich jej członków – rodziców i dzieci

Zadania asystenta rodziny wynikające z systemu pieczy zastępczej:              

• opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym;
• opracowanie, we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej;
• udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego;
• udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych; - udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów psychologicznych;
• udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi; - wspieranie aktywności społecznej rodzin; - motywowanie członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych;
• udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej;
• motywowanie do udziału w zajęciach grupowych dla rodziców, mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych;
• udzielanie wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych;
• podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin;
• prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci;
• prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną;
• dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku, i przekazywanie tej oceny podmiotowi będącemu odpowiedzialnym za prowadzenie pracy z rodziną;
• monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną;
• sporządzanie, na wniosek sądu, opinii o rodzinie i jej członkach;
• współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;
• współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą, o których mowa w art. 9a ustawy z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493, z 2009 r. Nr 206, poz. 1589 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 146 i Nr 125, poz. 842), lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uzna za niezbędną.

Powyższy katalog zadań to katalog zadań asystenta. Część z nich, jak m.in. sporządzanie planu pomocy rodzinie, opiniowanie dla sądu, współpraca z innymi instytucjami, jest podstawowa, obligatoryjna. Natomiast realizacja części zadań powinna być dostosowana przede wszystkim do potrzeb rodziny, jak również, co jest bardzo istotne, do możliwości kwalifikacyjnych samego asystenta rodziny.

Zadania asystenta rodzinnego powinny być realizowane na rzecz:

• rodzin, które wychowują małoletnie dzieci i mają problemy w pełnieniu funkcji opiekuńczo- wychowawczych wobec nich,
• rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym, w których wychowują się dzieci lub których dzieci zostały okresowo umieszczone w pieczy zastępczej.

Do zakresu obowiązków asystenta rodziny należy w szczególności :

1. Określenie wspólnie z rodziną podstawowych problemów występujących w rodzinie oraz zmotywowanie rodziny do współpracy i działań zmierzających do ich pokonania.

2. Wspieranie rodziny poprzez konsultacje i działania o charakterze edukacyjnym w zakresie: - prawidłowego wychowania i opieki nad dziećmi (organizowanie czasu wolnego dzieciom, budowanie prawidłowych więzi między członkami rodziny, rozwijanie umiejętności wychowawczych, aktywne uczestnictwo w życiu szkolnym dziecka), - dbania o zdrowie (higiena, pielęgnacja, prawidłowe odżywianie, rekreacja, w razie potrzeby: leczenie i rehabilitacja), - gospodarowania budżetem domowym (planowanie i monitorowanie wydatków, oszczędne gospodarowanie mediami), - wykonywania prac na rzecz domu oraz ich podziału na członków rodziny (sprzątanie, zmywanie, gotowanie, prasowanie, remont itd.), - pozyskiwania usług na rzecz domu i rodziny (np. związanych z naprawą, załatwianiem spraw urzędowych, znalezieniem pracy, kontaktów ze służbą zdrowia), - usamodzielniania się poprzez uzupełnianie wykształcenia i podjęcie pracy, dbałości o edukację i rozwój dzieci.

3. Informowanie rodziny o możliwościach skorzystania z pomocy i usług różnych instytucji w zależności od potrzeb (np. możliwości korzystania z placówek zaplecza socjalnego: świetlic, klubów zainteresowań, przychodni i poradni, placówek sportowych i rekreacji, urzędów, itd.).

4. Pomoc rodzinie w rozszerzaniu kontaktów, stymulowanie podopiecznego do samodzielnego poszukiwania w swoim otoczeniu nowych możliwości: sił, osób, grup, instytucji lub ułatwianie mu tego np. poprzez towarzyszenie i wsparcie.

5. Prowadzenie dokumentacji (dziennik wizyt w środowisku i pracy z rodziną, plany pracy i pomocy rodzinie oraz inne) oraz sporządzenie sprawozdania z zakresu powierzonych zadań.

6. Współpraca z pracownikiem socjalnym w zakresie podjętej pracy z rodziną i pomocy w rozwiązywaniu jej problemów.

7. Monitorowanie i wspieranie procesu zmian, wzmacnianie i pokazywanie rezultatów własnych osiągnięć, dalsze budowanie aktywnej postawy członków rodziny.